ئەگەر هاوڵاتى زانیاريى درۆى مەبەستدار پێشکەش بکات بۆ ماوەى 7 ساڵ زیندانى دەکرێت

964+

وریا فەتاح

لە پڕۆسەى سەرژمێریدا چەندین وردەکارى هەن کە ئەگەر هاوڵاتى بە درۆ وەڵامیان بداتەوە، یان رێگرى بکات لە تیمەکان، لە رووى یاساییەوە لێپێچینەوەى لێدەکرێت و زیندانى تێدەکەوێت و سزاى دارایش دەدرێت.

هاوڕێ تۆفیق، شارەزای بواری هەڵبژاردن و راپرسی لە نووسینێکدا وردەکارى پڕۆسەکە دەخاتەڕوو، باسيش لەوە دەکات، ئەگەر هاوڵاتی زانیاری درۆی بە مەبەست پێشکەش کرد، بەپێى یاسا زیندانی دەکرێت بۆ ماوەیەک کە لە حەوت ساڵ زیاتر نەبێت و لەگەڵیدا سزادانی دارایی دەدرێت، کە لە پێنج ملیۆن دینار کەمتر نەبێت و لە 10 ملیۆن دیناری عێراقی زیاتر نەبێت.

لەبارەى رێگریکردنى هاوڵاتى لە پڕۆسەى سەرژمێرى، ئەوەى خستووەتەڕوو کە بەپێى دەستەى ئامار، ئەو کەسەى رێگرى بکات سزا دەدرێت بە زیندانیکردن بۆ ماوەى سێ ساڵ و سزاى دارایشى بەسەردا دەسەپێنرێت کە لە سێ ملیۆن دینار کەمتر نەبێت و لە 5 ملیۆن دینار زیاتر نەبێت.

روونیشى کردووەتەوە، رەوەندى کوردستانى و عێراقى کە بە دنیادا بڵاوبوونەتەوە، ئەوانیش هاوشێوەی ناوەوەی وڵات پاش سێ مانگی تر، لە رێگای کونسوڵخانەکانی عێراق لە دەرەوەی وڵات  تۆمار دەکرێن و هیچ بەدگومانی و دوو دڵییەکی ناوێت.

هەر لە نووسینەکەدا، هاوڕێ تۆفیق رەتى دەکاتەوە، ئەگەر بەهەر هۆیەک رۆژی سەرژمێری تۆمار نەکرایت، مافی وڵاتینامەت لێ وەرناگیرێتەوە (جنسیە) .

دەقى نووسینەکەى هاوڕێ تۆفیق کە لە فەیسبوکى خۆى بڵاوى کردووەتەوە و بە رەزامەندى خۆى 964 بڵاوى کردووەتەوە.

سەرژمێری دانیشتوان

دەرگا دامەخەن، زانیاری ڕاست بدەن.

سزاکانی سەرژمێری چین؟

هاوڕێ تۆفیق

لە ماوەی دوو هەفتەی پێشوودا ،پاش بێنەو بەرەیەکی زۆر ،گفتوگۆی گەرم و دانوستانی بەردەوام لە نێوان هەرێم و عێراق، بەشێکی باش لە  داواکارییەکانی هەرێم جێبەجێکران، جگە لە یەک خاڵیان نەبێت ، هەرێم ئەیویست کە بە گوێرەی کارتی نیشتمانی ، هاوڵاتیان   لەسەر شوێنی ئەسڵییان  تۆمار بکرێن، نەک ئەو شوێنەی کە لەرۆژی سەرژمێری لێی ئەبن و پاشان لیژنەی هاوبەشی عێراق و هەرێم  هەڵبستن بە بەراوردکردنی داتاکان و ناوەکان بگەرێننەوە بۆ سەر  شارەکانیان ، لە کۆتایدا  لەگەڵ هەندێک دوو دڵی ،هەرێم  یەکلایی بوە کە لە رۆژانی ٢٠ و ٢١ ی ئەم مانگە،  بەشداری سەرژمێری گشتی ئەکات . لە راستیدا رۆژانی کەم ماون بۆ ئەنجامدانی سەرژمێری، هەقی خۆی بوو کە هەڵمەتێکی میدیایی باشی بۆ  بکرایە، بەڵام بەهۆی دوو دڵی حکومەتی هەرێم لە بەشداریکردنی سەرژمێری و بانگەشەی هەڵبژاردنی پەرلەمانەوە، هیچ گرنگیەکی میدیایی پێنەدراوە . بۆیە خەڵکی پرسیاری زۆری هەیەو چاوەڕێی وەڵامن، پوختەی سەرنج و زانیارییەکان:

١: ماوەی ڕۆژانی سەرژمێری(١٥) پانزە ڕۆژە، نەک(٢)دوو رۆژ.

بەروارەکانی ٢٠ و ٢١ ی ئەم مانگە کە کراون  بە پشووی رەسمی و قەدەغەی هاتوچۆیە. ئەو دوو ڕۆژە  تیمی ژمێرکار، تەنها زانیاری سەرەکی ژمارەی خەڵک و خێزان تۆمار ئەکەن، باقی ١٣ رۆژەکەی تر، تەواوی زانیاری فۆرمی ئەلکترۆنی سەرژمێری تۆمار ئەکەن.

٢: ئەو هاوڵاتیانەی لەو دوو رۆژەدا لە کارو خزمەتن و ئێشکگرن وەکو کەرتەکانی پزیشکی و سەربازیی و ئەمنی و میدیایی ، ئەو هاوڵاتیانە ئەتوانن کارتی نیشتمانی خۆیان لەلای خێزانەکەنیان بەجێبهێڵێن  و بێ دوو دڵی ،تیمی سەرژمێری تۆماریان دەکەن.

٣: بۆ ئەوانەی لەو رۆژەدا خۆیان، یان پێکەوە لەگەڵ ئەندامانی خێزانەکانیان لەدەرەوەی وڵاتن، بەهۆیەکانی گەشتکردن و بازرگانی و چارەسەری پزیشکی ، ئەوانیش بەهەمان شێوە ئەتوانن کارتی نیشتمانی و کارتی زانیاری لەلای ئەندامانی پلە یەکی خێزانەکەنیان دابنێن، بۆ نمونە لەلای ماڵی خوشک، برا، دایک و باوک، ئەوانیش   تۆمار دەکرێن.

٤: ئەگەر بەهەر هۆیەک رۆژی سەرژمێری تۆمار نەکرایت، مافی وڵاتنامەت لێ وەرناگیرێتەوە (جنسییە) .

٥: بۆ ڕەوەندی کوردستانی و عێراقی کە بە دونیادا بڵاو بونەتەوە، ئەوانیش هاوشێوەی ناوەوەی وڵات پاش سێ مانگی تر ،لەرێگای کونسوڵخانەکانی عێراق لەدەرەوەی وڵات  تۆمار ئەکرێن و هیچ بەدگومانیی و دوو دڵییەکی ناوێت. بەڵگەش بۆ ئەم ڕاستیە،  بەگوێرەی قانونی دەستەی ئامار ژمارە ٣٢ ی ساڵی ٢٠٢٣  مادەی (١٢) برگەی یەکەم ، دەبێت هاوڵاتی عێراقیی نیشتەجێی دەرەوەی وڵات ئەوانیش سەرژمێری بکرێن .

٦: بەگوێرەی قانونی دەستەی ئامار ژمارە (٣٢) ی ساڵی ٢٠٢٣ مادەی (١١) پێویستە پاش (١١) ساڵی تر سەرژمێری دانیشتوان بکرێتەوە و بۆهەر (١١) ساڵ جارێک سەرژمێری بکرێت.

٧: خەڵکی کەرکوک و ناوچەکانی تری مادەی ١٤٠ پێویستە بگەڕێنەوە بۆ شارەکانی خۆتان، بەگەرانەوەتان گەرەنتی پاراستنی ناسنامەی مێژوویی شارەکەتان دەکەن.

سزاکانی سەرژمێری چین ؟

لەرووی قانونیەوە  پرۆسەی سەرژمێری بە دوو قانون رێکخراوە، قانونی سەرژمێری دانیشتوان ژمارە (٤٠ )ی ساڵی ٢٠٠٨ و هەموارەکەی لەگەڵ قانونی دەستەی ئاماری عێراق ژمارە (٣٢ )ی ساڵی ٢٠٢٣ ئەمەی دووەمیان قانونێکی زۆر گرنگ و سەرەکیە ، لەو قانونەدا هاوڵاتی پابەندکراوە کە دەبێت  بەشداری سەرژمێری بکات و بە پێچەوانەوە سزای قورسی زیندانیکردن و پێبژاردنی دارایی هەیە،  سزاکان بەم شێوەیەن؛

١: ئەگەر هاوڵاتی ڕێگریکرد  سەرژمێری بکەن ،بە گوێرەی یاسای دەستەی ئامار ژمارە(٣٢) ی ساڵی ٢٠٢٣  مادەی (١٨ )  برگەی (چوارەم)  ، سزا ئەدرێت بە زیندانیکردن بۆ ماوەیەک کە لە (٣) سێ ساڵ زیاتر نەبێت و سزادانی دارایی کە لە (٣) ملیۆن دینار کەمتر نەبێت  و لە (٥) ملیۆن دینار زیاتر نەبێت.

٢: ئەگەر هاوڵاتی زانیاری درۆی بە مەبەست پێشکەشکرد، بەگوێرەی هەمان قانون ، پاڵپشت بە مادەی (١٩)  برگەی (یەکەم) هاوڵاتی زیندانی ئەکرێت بۆ ماوەیەک کە لە  (٧) ساڵ زیاتر نەبێت  و لەگەڵیدا  سزادانی دارایی کە لە (٥) ملیۆن دینار کەمتر نەبێت و لە (١٠) ملیۆن دیناری عێراقی زیاتر نەبێت.

تێبینی یاسایی:

هەموو هەو قانونانەی کە لە پەرلەمانی عێراقی دەرئەچن ، ئەبێت پەرلەمانی کوردستان بۆ کارپێکردنیان لە هەرێم دەنگی پێ بدات. هەرچەندە لەو ماوەیە پەرلەمان هەڵوەشاتەوە ، بەڵام پرۆسەی سەرژمێری گشتگیر و نیشتمانی و فیدراڵییە .