"ئەم بێدەنگییە جێى گومانە"
هێرشە درۆنییەکان چ پەیامێکیان پێیە بۆ هەرێمى کوردستان؟
964+
وریا فەتاح
لەدواى ئاگربەستى شەڕى ئێران و ئیسرائیل، ناوە ناوە درۆن یان موشەکێک لە ناوچەیەکى کوردستان یان نزیک لە کوردستان دەکەوێتە خوارەوە، لایەنە فەرمییەکانیش جگە لە بڵاوکردنەوەى هێرشەکان لە چوارچێوەى هەواڵدا، هیچ زانیارییەکى تر نادرکێنن.
ئەو درۆن و موشەکانەى لە سێ رۆژى رابردوودا کەوتوونەتە خوارەوە بەم شێوەیەن:
_ رۆژى سێشەممە 1.7.2025، درۆنێکى بۆمبڕێژکراو هێرشى کردە سەر پاڵاوگەى بێجى لە پارێزگاى سەڵاحەدین.
_ هەمان رۆژ لە کاتژمێر 12:30 خولەک درۆنێکى بۆمبڕێژکراو لە کەمپى دەرکارێ لە سنوورى ئیدارەى زاخۆ کەوتە خوارەوە.
_ هەر رۆژى سێشەممە،سێ موشەک لە کەرکوک کەوتنە خوارەوە کە دوو لە موشەکەکان لە دەورووبەرى فڕۆکەخانە و ئەوەى تر لە گەڕەکى عرووبە کەوتە خوارەوە.
_ شەوى سێشەممە لەسەر چوارشەممە، دوو درۆن لە سلێمانى کەوتنە خوارەوە کەیەکێکیان لە نزیک قوتابخانەی زەڵێ لە تاسڵوجە لە کۆڵانێکدا خراوەتەخوارەوە و ئەوەی دیکەیان لە نزیک هێزەکانی 70ـی پێشمەرگە.
_ ئەمڕۆ پێنجشەممە 3.7.2024، لە کاتژمێر 1:20 خولەکی پاشنیوەڕۆ، درۆنێکی بۆمبڕێژکراو لە نزیک ناحیەی کۆکسی سنووری گەرمیان کەوتە خوارەوە.
پێشهاتێکى مەترسیدار لە رێگەیە
سەرچاوەى هێرشەکان ناوخۆیین
ئەم بێدەنگییە جێى گومانە
کەوتنە خوارەوەى ئەم درۆنانە لە ماوەیەکى دیاریکرا و بەتایبەت لە دواى ئاگربەستى شەڕى ئێران ئیسرائیل، بووە بە پرسیارى 964 و دەیەوێت بزانێت هۆکارەکەى چییە و پەیامى پشتى ئەم هێرشانە چیین؟، ئەم پرسیارانەى لە فەریقى یەکەم جەبار یاوەر، شارەزای بوار سەربازی و ئەمنی کرد کە پێشتر ئەمیندارى گشتیى وەزارەتى پێشمەرگە بووە و کەسێکى بە ئاگا و وریاى ئەو بوارەیە.
جەبار یاوەر، هێرشە درۆنی و رۆکێتییەکانی ئەم دواییەی بۆ سەر چەند ناوچەیەکی هەرێمی کوردستان و عێراق بە “پێشهاتێکی مەترسیدار” ناودەبات و پێی وایە ئەم هێرشانە “پەیامن” و سەرەتای قۆناغێکی مەترسیدارترن ئەگەر رێگرییان لێ نەکرێت.
ئەو، رەخنە لە نەبوونی هەر جۆرە لێکۆڵینەوەیەکی فەرمی دەگرێت و ئاشکرای دەکات کە بێدەنگیی لایەنەکان لە ئاست ئەم هێرشانە، گومانەکان بەرەو ئەوە دەبات کە سەرچاوەی هێرشەکان “ناوخۆیی و شاراوە” بێت. چونکە وەک دەڵێت: ئەگەر تورکیا یان ئێران بێت، ئەوا روون دەکرێتەوە و هەر خۆیان ئاشکراى دەکەن کە هێرشیان کردووە.
یەک سەرچاوە و ئامانجی جیاواز
جەبار یاوەر ئاماژەی بەوە کرد کە هێرشەکان بۆ سەر سلێمانی، گەرمیان، کەرکوک، پاڵاوگەی بێجی و زاخۆ، بەهۆی ئەوەی لە کاتێکی نزیک لە یەکتر و بە درۆن و رۆکێت ئەنجامدراون، “100% سەرچاوەکەیان یەکە”، بەڵام ئامانجەکان جیاواز بوون، لە بارەگای حیزبی و فڕۆکەخانەوە بگرە تا پاڵاوگەی نەوت و کامپى مەدەنی.
” بۆ ئەوەی بە تەواوەتی سەرچاوە و ئامانجی ئەم هێرشانە دیاری بکرێت، پێویستە لیژنەیەکی پسپۆڕی و تەکنیکی هاوبەش لە نێوان هەرێم و عێراق پێکبهێنرێت بۆ لێکۆڵینەوە لە پاشماوەی درۆن و رۆکێتەکان، هاوکات دەزگا هەواڵگرییەکانی هەردوولاش دەبێت هەماهەنگ بن بۆ کۆکردنەوەی زانیاری، بەبێ ئەمە، هەرچی بوترێت تەنها گریمانەیە، چونکە بەڵگەی یەکلاکەرەوە لەبەردەستدا نییە.” جەبار یاوەر واى وت.
ئەمینداری پێشووتری وەزارەتی پێشمەرگە بە توندی رەخنەی لە کەمتەرخەمیی دامەزراوەکانی هەرێم و عێراق گرت و وتی:”بەداخەوە تا ئێستا نە لە هەرێم بڕیاری پێکهێنانی لیژنەیەکی تایبەت بۆ ئەم بابەتە دراوە، نە عێراقیش بە تەنیا هەنگاوێکی ناوە، نە هیچ لیژنەیەکی هاوبەشیش هەیە. ئەم بێدەنگییە خۆی جێگەی گومانە.”
یاوەر جەختی لەوە کردەوە کە ئەم بێدەنگییە گومانەکان بەهێزتر دەکات کە “سەرچاوەی هاویشتنەکان ناوخۆیی و شاراوەیە”.
درۆنەکان چ پەیامێکیان پێیە؟
لە وەڵامی پرسیاری ئەوەی کە ئایا ئەم هێرشانە چ پەیامێکیان پێیە؟، جەبار یاوەر وتی: “مادام تا ئێستا زیانی گەورەیان نەبووە، دیارە هەموویان پەیامن، ئەم پەیامانە سەرەتای پێشهاتێکی مەترسیداری ئایندەن ئەگەر چارەسەر نەکرێن.”
بە بڕوای جەبار یاوەر، ئەم پەیامانە بە دوو بابەتی سەرەکییەوە پەیوەستن:
یەکەم: ناجێگیریی سیاسی ناوخۆی عێراق و کێشە هەڵپەسێردراوەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵی و هەرێمی کوردستان، بەتایبەتی دۆسیەکانی بودجە، مووچە، نەوت و غاز.
دووەم: گرژییەکانی نێوان ئێران و ئیسرائیل، کە بەداخەوە بەشێک لە میدیا و سۆشیاڵ میدیای کوردی بە “شێوەیەکی هەڵە” خۆیان تێکەڵ بەو ململانێیە کرد، یاوەر هۆشداری دا و وتی: “ئێمە وەک هەرێمێکی بچووک بەرگەی شەڕی گەورەی نێوان بەرەی ئێران و بەرەی ئیسرائیل ناگرین، ئێمە لەو نێوانەدا لاوازین و خۆتێکەڵکردنمان هەڵەیەکی گەورە بوو.”
چۆن رێگرى لە دووبارەبوونەوەى هێرشە درۆنییەکانى سەر هەرێم بکرێت؟
فەریق جەبار یاوەر دوو پێشنیازی خستەڕوو بۆ کۆنترۆڵکردنی دۆخەکە:
1. لێکۆڵینەوەی بەپەلە: داوای کرد کە حکومەتی هەرێمی کوردستان بە فەرمی داوا لە حکومەتی عێراق بکات بۆ پێکهێنانی لیژنەیەکی لێکۆڵینەوەی هاوبەش و بەپەلە، تاوەکو سەرچاوەی هێرشەکان بدۆزرێتەوە و رێگە لە تەشەنەسەندنی زیاتری بگیرێت.
2. خۆپارێزی لە ململانێی ئیقلیمی: داوای لە هەموو لایەنە سیاسییەکان، حکومەت، سەرۆکایەتی هەرێم، میدیاکاران و هاووڵاتییان کرد کە هەوڵی جددی بدەن بۆ پاراستنی کوردستان و دوورخستنەوەی لەو ململانێ ئیقلیمییەی کە لە ئارادایە، چونکە “هەرێم بەرگەی شەڕێکی وا گەورە ناگرێت.”
سلێمانى ئامانجەکەیە؟
لەناو ئەو هێرشە درۆنیانەى کرانە سەر هەرێم، دوو هێرشیان کاریگەرترین بوون کە لەشەوى سێشەممە و لە یەک کاتدا لە سنوورى تاسلوجە کەوتنە خوارەوە، یەکێکیان لە نزیک بارەگاى هێزەکانى 70 و ئەوەى تریش لەپشت خوێندنگەى زەڵێ کە دورى نێوانیان ناگات بە دوو کیلۆمەتر.
964 لە واتساپەوە قسەى نامەى بۆ هەڤاڵ ئەبوبەکر، پارێزگارى سلێمانى و سەرۆکى لیژنەى ئەمنى پارێزگاکە نارد، لێى پرسى ئەو درۆنانە لەکوێوە ئاراستە کراون و چ پەیامێکیان پێیە؟، هەڤاڵ ئەبووبەکر بەم نوسینە وەڵامى داینەوە،”لایەنى پەیوەندیدار راگەیەنراوى فەرمیان هەبووە”.
هەمان ئەو پرسیارانەى لە پارێزگارى سلێمانیمان کرد، ئاراستەى سەلام عەبدولخالق، وتەبێژی دەزگای ئاسایشی هەرێمیشمان کرد و ئەویش تەنیا وتى،”ئەمانە درۆنى خۆکوژى و بۆمبڕێژکراون، لێکۆڵینەوە بەردەوامە”.
