وێنهیهك له نهخشهى سنووره نێوان هه‌رێمی كوردستان و ئێران كه له گوگڵ وهرگیراوه.
ده‌نگۆی سنووربه‌زاندنى ئێران بۆ ناو خاكی هه‌رێم روون ده‌كرێته‌وه
+964
فه‌رهاد حه‌سه‌ن
ده‌نگۆی بڵاوبوونه‌وه‌ى سنووربه‌زاندنى ئێران بۆ ناو خاكی هه‌رێم، به تایبه‌تیش له سنوورى قه‌زاى پشده‌ر، قسه‌ى جۆراوجۆرى له‌سه‌ر ده‌كرێت، هه‌رچی قایمقامی ئه‌و قه‌زایه‌یه، روونی ده‌كاته‌وه راستیی ئه‌و ده‌نگۆیانه چین و له كوێیش هه‌رێمی كوردستان كێشه‌ى سنووریى له‌گه‌ڵ كۆماری ئیسلامیی ئێراندا هه‌یه.
به‌كر باییز، قایمقامی قه‌زاى پشده‌ر له لێدونێكی تایبه‌تدا بۆ تۆڕى 964، ئه‌وه‌ى ره‌تكرده‌وه ئێران له سنووری ناوچەکەی ئەودا هاتبێته ناو خاكى هه‌رێمی كوردستان و عێراق، به‌ڵكو وتى “ئه‌وه ته‌نیا ده‌نگۆیه و له لایه‌ن خه‌ڵكه‌وه بڵاوكراوه‌ته‌وه”.
ده‌نگۆكانى ناو خه‌ڵك باس له هاتنه ناوه‌وه‌ى كۆماری ئیسلامی ئێران بۆ ناو خاكى هه‌رێم له سنوورى نێوان گوندى (بێوران)ى سه‌ر به شارى سه‌رده‌شت و ناوچه‌كانى نزیك له مه‌رزی كێلێ، سه‌ر به قه‌ڵادزێ ده‌كرێت.
قایمقامى پشده‌ر ده‌ڵێت “ئه‌م بابه‌ته په‌یوه‌ندی به هاوڵاتی ئاسایی و شوانكارێكه‌وه نییه، به‌ڵكو په‌یوه‌ندی به ده‌سته‌ى تایبه‌تى هونه‌رى و ته‌كنیكی دوو وڵاته‌وه هه‌یه، كه ئێران رێكخراوێكى هه‌یه به ناوى (سازمانى جوگرافیاى نیروهاى موسه‌له‌حی) و عێراقیش فه‌رمانگه‌یه‌كی هه‌یه به ناوى (هه‌نده‌سى عه‌سكه‌رى)، ئه‌و دوو لایه‌نه ده‌توانن به شێوه‌یه‌كی فه‌رمی سنوورى نێوان هه‌ردوو وڵاته‌كه‌یان دیاریی بكه‌ن”.
قایمقامى پشده‌ر هۆكارى ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ى روونكرده‌وه‌و وتى “ئەم بابەتە په‌یوه‌ندیداره به دابه‌شكردنى سنوور له ساڵى 1975 له چوارچێوه‌ى رێككه‌وتننامه‌ى جه‌زائیرى نێوان عێراق و ئێران، كه تێیدا عێراق له زۆر شوێن له سنووره‌كانى ته‌نازولى كردووه، به‌ڵام خه‌ڵكه ئاساییه‌كه‌ى خۆمان پێیان وایه دیاریكردنى سنوور له دواى ئه‌و رێككه‌وتنه‌وه هیچ نییه و جێبه‌جێ نه‌كراوه”.
به‌كر باییز نایشارێته‌وه له باره‌ى سنووره‌وه هیچ كێشه‌یه‌كیان له‌گه‌ڵ ئێران نه‌بێ، “ئێمه كێشه‌مان له سنووری كێلێ هه‌یه، كه درێژكراوه‌ى گوندى بێورانه، له‌گه‌ڵ ئێران له نێوان دوو په‌رژینى سنووریى كێشه‌مان هه‌یه، كه ئێمه پێمان وایه ئه‌و دوو په‌رژینه، به دوو هێڵی راست به‌یه‌كده‌گه‌ن، به‌ڵام هه‌رچی ئێرانه پێیان وایه به شێوه‌ی نیمچه بازنه‌یی به‌یه‌كده‌گه‌ن، كێشه‌كه‌مان هه‌ر له‌و روانینه‌ى نێوان هه‌ردوو لامانه، ئەگەرنا له هیچ شوێنێكى دیكه‌ى ئه‌و سنووره كێشه‌مان نییه”.
دووپاتیشی كرده‌وه، فه‌وجێكی پاسه‌وانى سنوورى له‌و ناوچه‌یه‌دا جێگیركراون و كارى پاسه‌وانیكردن له‌و سنووره‌دا ده‌كەن.
ھەرێمی کوردستان، لەگەڵ هه‌ریه‌ك له وڵاتانى ئێران، سووریا و تورکیا ھاوسنووره، به‌ڵام تا ئێستا به شێوه‌یه‌كی فه‌رمی درێژىی سنوورى هه‌رێم له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌ك له‌و وڵاتانه نه‌زانراوه.
