ئایا بنەماڵەى ئەسەد کوردن؟

964+

وریا فەتاح

بنەماڵەى ئەسەد لە ساڵى 1971ـەوە واتا 53 ساڵى تەواوە حاکم و گەورەى سوریان، لە 2011 تووشى زەبرێکى گەورە بوون و ئەمڕۆ خەریکە ئەو برینە کێم دەکات و سەردەستەیى ئەو بنەماڵەیە دەکەوێت بە زەویدا.

زۆر قسەوباس هەیە لە بارەى بنەماڵەى ئەسەدەوە، مێژووەکەى لە باپیرەى بەشارەوە کە (سەردەستەییان سەروو سەدەیەکە) دیارە و بۆچوونێکیش هەیە پێى وایە، بنەماڵەیەکى کوردن.

عیزەدین مستەفا رەسوڵ، پڕۆفیسۆرى گەورەى کورد کە لە 2019 و لە تەمەنى 85 ساڵى کۆچى دوایى کردووە، پێشتر لە نووسینێکیدا بەناوى” شام و حەلەب”، نووسیویەتی ئەم بنەماڵەیە واتا بنەماڵەى ئەسەد، یارسانن و کوردى بە بنەچە خانەقینین.

بنەماڵەى ئەسەد لە ساڵى 1971ـەوە بە دامەزراندنى حوکمێکى دیکتاتۆرى لە چوارچێوەى حزبى بەعس، سەردەستەییان لە سووریا وەرگرت، دواى کۆچى دوایى حافیز ئەسەدى باوک لە ساڵى 2000، ئیتر سەردەمى بەشارى کوڕ دەستى پێکرد.

بەپێى هەندێ سەرچاوەى دیکە، ئەو خێزانە حکومڕانە لە عەلەوییەکانى لازقیەن و ناسناوەکەشیان بۆ ساڵى 1927 دەگەڕێتەوە، ئەوکات عەلى سلێمان ناسناوى ئەسەدى بۆخۆى دانا، ئەوەش بەهۆى پێگە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکەى، بنەماڵەى ئەسەدیش خۆیان به‌ نه‌وه‌ی عه‌لی سلێمان دەزانن کە لە ژنى دووەمى ئەون.

ئەو بنەماڵەیە بە دیاریکراوى لە ساڵى 1971ـەوە بە رابەرایەتى حافز ئەسەد حکومى سوریایان وەرگرتووە، سیستمێکى دیکتاتۆریان لەو وڵاتە بنیادناوە، لە دواى مردنى ئەسەدى باوک لە ساڵى 2000، بەشارى کوڕ بووە بە میراتگر و دەسەڵاتى گرتووەتە دەست.

بەپێى سەرچاوەکان، ئەو بنەماڵەیە بە رەچەڵەک خەڵکى ناوچەیەکن لە رۆژهەڵاتى لازقییە لە باکورى رۆژئاواى سوریا و سەر بە کەمینەی عەلەوییەکانن.

هەرچەندە پڕۆفیسۆر عیزەدین مستەفا رەسوڵ باس لە کوردبوونى ئەم بنەماڵەیە دەکات، بەڵام هیچ سەرچاوەیەکى دیکە بەردەست نەبوو بۆ ئەوەى بیسەلمێنێت بنەماڵەیەکى کوردن.

هەرچەندە تەمەنى حوکمڕانى ئەو بنەماڵەیە لە 1971ـەوە بە دیاریکراوى دەستپێدەکات، کاریگەرى عەلى سولەیمانى باوکى حافز ئەسەد مێژوویەکى کۆنى هەیە لە سەردەستەیى لە چیاکانى باکوورى سوریا و دەوترێت بەهۆى کاریگەرییەکەیەوە نازناوى ئەهریمەنیان لێنابوو و دواتر ناسناوەکە گۆڕاوە بۆ ئەسەد.

ئێستا دواى ئەم مێژووە دووروودرێژە، ئەم بنەماڵەیە لە لێوارى کەوتندایە و هەموو هەر رۆژە و شاروناوچەیەک لە دەست دەدات و توانا سەربازییەکانیان تەنیا بەسەر 40%ـى خاکى سوریادا ماوە و لە رۆژانى رابردوودا چەند پارێزگاو ناوچەیەکى بەرفراوانى بۆ دژبەرانى لە ئۆپۆزسیۆنى سوریا و میلیشیاکان و هێزە کوردییەکانى رۆژئاوا، لەدەستداوە.

"دەستبەجێ سوریا جێبهێڵن"